Παναγία Καταφυγιώτισσα ή Καταθεσίων
Στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας Ακράτας υπάγεται το μετόχι της Παναγίας Καταφυγιώτισσας (ή Καταθεσίων) στα Χαλκιάνικα Ακράτας. Τιμάται στο όνομα της Καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης στις 23 Αυγούστου και κτίστηκε το 1631.
Η Μονή των Καταθεσίων ή Καταφυγίων προσαρτήθηκε ως μετόχι στην Μονή της Ακράτας το 1963. Η προσάρτηση έγινε με την αριθμ. 19/ 9- 1-1963 απόφαση της Ιεράς Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας. Υπήρξε παλαιά γυναικεία μονή, όπως μαρτυρεί κτητορική επιγραφή στο εσωτερικό του καθολικού της:
"Ανηγέρθη εκ βάθρων γης και ανιστορήθη ο πάνσεπτος και θειότατος Ναός της παναμώμου και υπερευλογημένης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας δια συνδρομής κόπου και εξόδου της πανοσιοτάτης εν μοναχοίς Κυράτζης Λαυρεντίας τουπίκλην Χαραλάμπι εις ψυχικήν και πνευματικήν αυτής ωφέλειαν και των ταύτης προπατόρων εν έτει ΑΧΛΑ΄ (1638) εν μηνί Ιουλίου 27 άμα και των αδερφών αυτής κυριατζή Βελισαρίου Νικολάου Θεοδώρας Ευσταθίου και των λοιπών άμα δε Μακαρίου μοναχού και της θυγατρός αυτού Χαριτίνης»
Την κτητορική επιγραφή αναφέρει και ο Φωτόπουλος προσθέτοντας στο τέλος της επιγραφής δύο επιπλέον ονόματα, το μοναχού Μακαρίου και της θυγατέρας του Χαριτίνης. (Αθανάσιου Φωτόπουλου, Ανατολική Αιγιαλεία, ό.π., σ 144)
Το μοναστήρι της είναι αφιερωμένο στην Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου, οπότε και η πανήγυρης τελούνταν την 2α Ιουλίου. Υπάρχουν αναφορές για εορτασμό και στις 8 Σεπτεμβρίου. Από το 1967 και εξής οι δύο πανηγύρεις συνενώθηκαν σε μία, αυτήν στις 23 Αυγούστου, με απόφαση του τότε Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ.κ. Γεωργίου.
Η πρώτη ονομασία, επομένως, «Καταθεσίων» οφείλεται στην μνήμη της εν Βλαχερναίς Κατάθεσης της Τιμίας Εσθήτας της Υπεραγίας Θεοτόκου στις 2 Ιουλίου. Την δεύτερη ονομασία «Καταφυγίων» την έλαβε κατά τα επαναστατικά χρόνια του 1821, για την της εθνοφελή δράση την περίοδο του Αγώνα. Τα πολλά φυσικά κοιλώματα (σπήλαια) του υψηλού και απότομου βράχου, που πλαισιώνουν το καθολικό της μονής, στο χωριό Χαλκιάνικα, αποτέλεσαν καταφύγια για πολλές οικογένειες από τα γύρω χωριά και κυρίως τα Χαλκιάνικα.
Σχετικά με τους χρόνους της Επανάστασης υπάρχει ο θρύλος που θέλει τον Κολοκοτρώνη, μετά το θάνατο της πρώτης συζύγου του, να σύναψε σχέσεις με γυναίκαπου γνώρισε στη μονή των Καταφύγιων, η οποία αποτέλεσε την δεύτερη νόμιμη σύζυγό του.
Η Μονή των Καταθεσίων βρίσκεται λαξευμένη σε βράχο κοντά στο χωριό Χαλκιάνικα και αποτελείται από ένα μεγάλο οίκημα, κατοικία των μοναχών και το μικρών διαστάσεων καθολικό. Το εσωτερικότου καθολικού είναι κατάγραφο με αγιογραφίες: Παρασκευή, Κυριακή, Σάββας, Αντώνιος, Ευθύμιος, Κωνσταντίνος και Ελένη στη βόρεια πλευρά, στην κορυφή ο Παντοκράτορας και οι χοροί των αγγέλων, ενώ το ιερό βήμα χωρίζεται από τον κυρίως ναό με κτιστό τέμπλο. Εντός του Ιερού βήματος υπάρχουν οι παραστάσεις της Πλατυτέρας, των Τριών Ιεραρχών και άνω της προσκομιδής η τοιχογραφία της Άκρας Ταπείνωσης. Οι ζημιές που είχαν υποστεί οι τοιχογραφίες του ναού ήταν μεγάλες και θα καταστρέφονταν ολοσχερώς, αν η ηγουμένη Αγαθαγγέλη δεν έπαιρνε την απόφαση για συντήρηση και διατήρηση της σπάνιας αυτής Πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής της Αιγιαλείας. Έτσι, λοιπόν, με κόπο, αγάπη και χρήμα των μοναχών της Αγίας Τριάδας Ακράτας, αλλά και των προσκυνητών, όπως «Οι Φίλοι των Χαλκιάνικων» σταμάτησε η φθορά και αναδείχθηκαν οι τοιχογραφίες, αλλά η κυρίως η εκκλησιαστικότητα των προγόνων μας σε περισσότερο χαλεπούς καιρούς από τους δικούς μας.
Πηγή κειμένου
Φωτογραφίες
- Οι περισσότερες φωτογραφίες είναι από το την Μεταπτυχιακή Διατριβή, Κωνσταντίνος Α. Παπαμεντζελόπουλος, «Η Μονή ΑγίαςΤριάδας Ακράτας (Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας)» (ό.π.) και του κ. Παναγιώτη Αρώνη που μας τις παραχώρησε ευγενικά για δημοσίευση.
